'KU Leuven kan zich meten met Oxford en Cambridge'

Wat is de overeenkomst tussen de vederlichte, krasvrije koffers van Samsonite, het
nieuwe appelras Kanzi en de kweekvis die luistert naar de naam Omegabaars? Alle drie
zijn ze ontwikkeld op de Katholieke Universiteit Leuven.
Maar het trotst is Koenraad Debackere (57), algemeen beheerder van de universiteit, op
de ontdekking begin jaren negentig van de stof tenofovir die hiv-infectie in het bloed
afremt. Het bleek een keerpunt in de strijd tegen aids en leverde het meest gebruikte hivmedicijn
ter wereld op. 'Het is moeilijk de samenleving de waarde van fundamenteel
wetenschappelijk onderzoek te laten zien', zegt Debackere. 'Maar in dit geval is het
evident: van tientallen miljoenen mensen hebben wij het leven weten te verlengen.'

Innovatiefste universiteit van Europa

Al drie jaar op rij is Leuven volgens dataleverancier Thomson Reuters de innovatiefste
universiteit van Europa. ‘Leuvense onderzoekers vragen meer octrooien aan dan bijna
alle andere universiteiten in Europa en onderzoekers citeren onderzoek van de KU
Leuven frequent in hun aanvragen’, aldus Thomson Reuters. Op twee staat Imperial
College London en op drie University of Cambridge. Op de gerenommeerde World
University Rankings 2019 staat Leuven op de 48e plek, tien posities hoger dan TU Delft,
de eerste Nederlandse universiteit.

Ach ja, lijstjes. In andere scoren Nederlandse universiteiten weer beter. Debackere, tevens
hoogleraar technologiemanagement en innovatiebeleid, is de eerste om toe te geven dat
rankings niet alles zeggen. 'Je moet weten wat ze meten.' Reuters kijkt sterk naar
octrooien. 'In de wereld van softwareontwikkeling zijn die niet zo relevant, bij
socialemediabedrijven ook niet. Daar zit de innovatie in het verdienmodel. Maar bij
onderzoek naar nieuwe materialen en biomedische wetenschappen, waar Leuven sterk in
is, hebben ze wel degelijk hun waarde.'

Debackere is er de man niet naar om op te scheppen, maar na doorvragen zegt hij het
dan toch: 'Zonder blikken of blozen kan de KU Leuven zich hierin meten met Oxford en
Cambridge.'

'Alles is een kroeg'

Iets verderop in de Kapucijnenvoer staat het 'herenhuis' van de studentenvereniging Hollandia Lovaniensis. In de keuken, waar posters van schaars geklede vrouwen de aandacht trekken, zet voorzitter Ike Lahaut (22) thee. Nederlandse studenten zijn nog niet zo bezig met octrooien en valorisatie, ze komen om andere redenen op Leuven af. Zo is het collegegeld van €900 stukken lager dan in Nederland en ook de huur is, in tegenstelling tot de grote Nederlandse studentensteden, goed te doen. Bovendien is Leuven een heel gezellige studentenstad. 'Alles is hier óf een kroeg óf een printzaak', vat Ike het samen.

Studeren in Leuven wordt onder Nederlanders steeds populairder. In 2005 schreven 672 studenten zich in, in 2018 1728: een stijging van bijna 160%. Het Vlaamse afstudeerpapiertje is minstens zoveel waard als het Nederlandse, denkt geneeskundestudent Jesse Verhagen (20).

'Je krijgt les van professoren die in de medische wereld hoog aangeschreven staan.' Zoals hoogleraar Peter Carmeliet (58), die vorige maand van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) de prestigieuze Dr. A.H. Heinekenprijs ontving voor zijn kankeronderzoek. Abel Verschuur (23): 'De apparatuur waar studenten biomedische wetenschappen mee werken is van zeer hoge kwaliteit. Dat komt doordat de banden met het bedrijfsleven goed zijn.'

Cultuurverschillen

Al is België ons buurland, Nederlandse studenten moeten zich behoorlijk aanpassen. De cultuurverschillen blijken groter dan gedacht. 'Doordeweeks eten Belgen het ingevroren eten dat ze van mama hebben meegekregen. Op vrijdag hoor je de rolkoffers op straat, want ze gaan allemaal in het weekend naar huis', vertelt Lahaut. Reden voor hem om naar een huis met Nederlandse studenten te verhuizen. Masterstudent statistiek Aleksy Leeuwenkamp (23) had minder last van een cultuurschok, doordat hij zijn laatste middelbareschooljaren al in België volgde. 'Nederlanders weten al heel snel van elkaar of hun ouders gescheiden zijn. Voor Belgen is privé echt privé.' Het volume verschilt ook nogal. 'Bij een internationale masters die ik doe hoor je de paar Nederlanders er altijd bovenuit.

Eenrichtingsverkeer Ook de onderwijscultuur is anders, constateert Debackere, die als lid van de Adviesraad voor wetenschap, technologie en innovatie geregeld in Nederland is. 'In Nederland is meediscussiëren bijna genetisch bepaald. Wij hebben minder de cultuur van interactie. De relatie tussen professor en student is, zeker tijdens de bachelor, afstandelijker.' Nederlandse studenten vinden de colleges algauw ouderwets. De professor geeft staccato twee uur college. Als hij op het einde vraagt of er nog vragen zijn 'durft niemand wat te zeggen', vertelt Ike Lahaut.

Internationale uitstraling Leuven moet zich meer internationaal profileren, vindt Johan Merlevede van Leuven MindGate, een samenwerkingsplatform dat de stad op de kaart moet zetten als regio bij uitstek voor gezondheid, technologie en creativiteit. Dit jaar was er voor het eerst een groot technologiefestival, gemodelleerd naar het hippe Texaanse South by Southwest (SXSW). 'Nu is 18% van onze studenten internationaal. We zien er graag meer komen. Ook Nederlanders weten de weg naar Leuven nog niet goed te vinden. Ik heb een tijd in Nederland gewerkt en weet: we hebben meer overeenkomsten dan verschillen'.

Meer Engels niet mogelijk Nodig voor een internationaliseringsslag is meer Engelstalig onderwijs, maar die ruimte biedt de Vlaamse overheid niet. In de bachelor mag je maximaal 30 studiepunten van de 180 in een andere taal geven. 'Een logische keuze, want het onderwijs moet toegankelijk blijven', vindt Debackere. 'Maar op masterniveau zou ik wat meer de vrije hand willen hebben. Nu mogen we maar 35% van de mastersopleidingen in het Engels geven. Dat zet een grens op onze internationalisering.' Leuven is een excellente, zij het vooral Nederlandstalige enclave in een internationale, competitieve wereld. Op de wereldranglijsten excelleren Amerikaanse en Britse universiteiten, maar ook China rukt op. 'We hebben geduchte concurrenten', zegt Debackere. De VS en China weten zeer veel middelen te genereren. Om innovatief te blijven moeten niet alleen bedrijven maar ook overheden voldoende investeren.'

Delft ligt er niet wakker van

Het is ons opgevallen dat KU Leuven goed scoort', zegt woordvoerder Michel van Baal van de TU Delft in een reactie. Hij ziet er geen bedreiging in. De TU Delft levert geen aparte gegevens aan Reuters aan. 'Misschien dat daar een verschil in zit. We liggen er niet wakker van. Zelf zijn we terughoudend in lawaai maken over lijstjes. Het ligt er heel erg aan wát er gemeten wordt.'

'Rankings zijn als de democratie. Onvolkomen, maar we hebben niets beters. Ze zijn belangrijk om nieuwe studenten te trekken en spelen mee in de toekenning van onderzoeksprojecten. Leuven doet het fantastisch, maar Nederland scoort in de breedte heel erg goed. Alle Nederlandse universiteiten staan in de top 250 van de Times Higher Education. Dat kan geen enkel ander land ons nazeggen.'

Bron, tekst en foto's: FD.nl, Hella Hueck